Uproszczony płodozmian w uprawie zbóż – wady, a może zalety?

Uproszczone płodozmiany o zwiększonym udziale zbóż powodują obniżenie plonów, wymagają zwiększenia nakładów na ochronę roślin,
ale bardziej chronią powierzchnię gleby przed erozją wodną i wietrzną oraz często mają uzasadnienie ekonomiczno-organizacyjne.

Zmiany systemowe zachodzące w ostatnich latach XX wieku w Polsce i Europie miały wpływ na wiele gałęzi gospodarki. Nie ominęły również rolnictwa. W produkcji rolnej obserwujemy spadek pogłowia zwierząt hodowlanych, który ma z kolei wpływ na strukturę produkcji rolnej. Od wielu lat w uprawie roślin zaznacza się odejście od klasycznego modelu zmianowania, zakładającego przemienną uprawę zbóż z okopowymi oraz udziałem roślin strączkowych i motylkowych. Uwarunkowania ekonomiczno-organizacyjne gospodarstw, a także rynkowe wymuszają ograniczanie liczby uprawianych gatunków. Na dobór roślin w zmianowaniu większy wpływ mają uwarunkowania ekonomiczne oraz czynniki organizacyjne niż przyrodnicze. Według zaleceń agrotechniki udział zbóż w ogólnych zasiewach nie powinien przekraczać 60–67%.

 Wieloletnie badania płodozmianowe prowadzone przez Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa – Państwowy Instytut Badawczy w Puławach wykazały jednoznacznie, że większy udział zbóż w płodozmianie ujemnie wpływa na poziom plonów niezależnie od gatunku, oraz na wydajność całych zmianowań. Obniżek plonów nie udało się wyeliminować przez stosowanie zwiększonego nawożenia, poszerzoną ochronę roślin przeciw chorobom, grzybom oraz przez intensywniejszą uprawę. Wieloletnie stosowanie uproszczonego płodozmianu o zwiększonym udziale zbóż nie wpływało ujemnie na wybrane właściwości chemiczne gleby. Zawartość próchnicy oraz pH gleby nie uległa istotnym zmianom, natomiast po wieloletnim stosowaniu uproszczonego płodozmianu wzrosła istotnie zawartość fosforu, potasu i magnezu w stosunku do zmianowania o zawartości 50% zbóż.