Orka zimowa czyli przygotowanie pola do zimy

Zima jest okresem pozornej ciszy w gospodarstwie. Przygotowanie do tego okresu wymaga wykonania wszystkich niezbędnych prac polowych, które pozwolą na wiosnę szybko i dobrze przygotować glebę do siewów roślin jarych, czy też od momentu ruszenia wegetacji poprowadzić dalej plantację do zbioru.

Jednym z najważniejszych zadań stojących przed rolnikiem jest dbanie o żyzność i sprawność ziemi. Składa się na to również troska o zmagazynowanie możliwie dużej ilości deficytowej wody, która coraz częściej jest czynnikiem ograniczającym plonowanie roślin uprawnych. Powszechnie funkcjonuje opinia, że zboża ozime plonują wyżej i wierniej niż jare. Wynika to przede wszystkim z dwóch czynników: dłuższego okresu wegetacji ozimin oraz lepszego wykorzystania wody pozimowej przez te rośliny. W ostatnich latach obok powodzi często na tych samych obszarach odnotowujemy prawie jednocześnie suszę dla roślin czyli zahamowanie wzrostu i rozwoju spowodowane brakiem wody dostępnej dla roślin. Ten niekorzystny okres występuje najczęściej późną wiosną (maj, czerwiec). Zboża jare w mniejszym stopniu korzystają z zapasu zimowego ponieważ siane wiosną wymagają wykonania zespołu uprawek przedsiewnych, które powodują przesuszenie gleby.

Szczególnie nie wskazane jest wykonanie orki tzw. wiosennej wykonanej pod zboża jare. Ziębla czyli orka przed zimowa ma korzystny wpływ na tworzenie trwałej struktury gruzełkowatej gleby. Należy ją wykonywać mniej więcej od połowy października do momentu zamarznięcia, na pełną głębokość warstwy ornej. Skiba powinna być "wyskibiona", czyli ostra. Szczególnie korzystne jest wykonanie orki z pogłębiaczem dzięki czemu niszczymy niekorzystną do prawidłowego wzrostu i rozwoju roślin podeszwę płużną. Tworzy się ona w przypadku wykonywania orki na tej samej głębokości. Zewnętrzną oznaką jej występowania jest tworzenie się zastoisk wodnych, utrudnionego wsiąkania wody opadowej oraz zdecydowanie słabiej rozwijającego się systemu korzeniowego roślin uprawnych. Jesienią można zwiększyć głębokość warstwy ornej poprzez wyoranie tzw. martwicy (warstwy podglebia). Jedynie w przypadku siewu wiosną buraków cukrowych pogłębienie warstwy ornej jest niewskazane z powodu wrażliwości siewek na wydobytą na zewnątrz martwicę (osłabienie wschodów).

Orka zimowa charakteryzuje się wieloma korzystnymi cechami:

• zwiększa polową pojemność wodną,
• pozwala na lepsze strukturotwórcze działanie mrozu,
• poprzez ruchy gleby związane z zamarzaniem i rozmarzaniem zawartej w niej wody,
• niszczenie (wymarznięcie) szkodliwych agrofagów roślin uprawnych,
• poprzez napowietrzenie - poprawienie warunków do rozwoju korzystnych tlenowców w glebie bez niebezpieczeństwa przesuszenia gleby.

Wymieniłem tylko kilka najważniejszych korzyści wynikających z tego prostego zabiegu, ale istnieje jeszcze wiele innych, które również pozytywnie wpływają na uzyskanie przez rolnika późniejszego plonu.

Orki zimowej nie należy wykonywać na terenie o dużym skłonie, narażonym silnie na erozję wodną. Tereny takie nie powinny być uprawiane w systemie orkowym, ponieważ każde rozluźnienie wierzchniej warstwy naraża ją na możliwość zmycia. Najkorzystniejszym rozwiązaniem na takich glebach jest założenie trwałych użytków zielonych. Na terenach o umiarkowanym skłonie należy starać się aby co najmniej na zimę była zasiana roślina ozima, która swoim systemem korzeniowym wiąże glebę zapobiegając erozji wodnej takich obszarów.

Stanisław Rakowski

K-P ODR Minikowo