
Pochodzenie buraka uprawnego nie zostało ostatecznie wyjaśnione. Przeważa pogląd, że przodkami współczesnych form uprawnych buraków cukrowego, pastewnego i jadalnego są mieszańce różnych gatunków dzikich o bardzo dużym zasięgu geograficznym.
Burak cukrowy uprawiany był początkowo jako warzywo ogrodowe oraz na paszę dla zwierząt. Cukier został wyprodukowany eksperymentalnie z buraka w Niemczech w 1747 roku przez chemika Andreasa Marggrafa.
W klimacie umiarkowanym burak cukrowy jest jedynym gatunkiem dostarczającym surowiec do produkcji cukru. W klimacie tropikalnym i zwrotnikowym cukier wytwarza się z trzciny cukrowej. Cukier występuje w buraku w korzeniu, a w trzcinie cukrowej w łodydze.
Znaczenie międzyplonów
Głównym nawozem naturalnym stosowanym pod buraka cukrowego jest obornik, coraz częściej wykorzystuje się także: gnojówkę, gnojowicę, komposty. Natomiast w gospodarstwach bez produkcji zwierzęcej, tradycyjne nawozy organiczne zastępowane są innymi produktami: słomą zbóż czy międzyplonami.
Zmniejszający się stan pogłowia zwierząt gospodarskich powoduje coraz większe niedobory obornika i innych nawozów organicznych. Aby utrzymać wysoką produktywność stanowiska, pod buraki cukrowe poszukuje się innych źródeł substancji organicznej.
W gospodarstwach o dużym udziale w strukturze zasiewów zbóż oraz buraka tym źródłem mogą być rośliny międzyplonowe. Wobec braku nawozów odzwierzęcych w gospodarstwach, gdzie wzrosła koncentracja uprawy buraka cukrowego zalecana jest m.in. uprawa międzyplonów ścierniskowych i międzyplonów wsiewek z przeznaczeniem na zielony nawóz, jak również przyorywanie słomy.
Międzyplony można przyorywać jako nawóz w całości lub w formie resztek pożniwnych. Spełniają one wiele ważnych funkcji dla siedliska glebowego i buraka cukrowego:
Burak cukrowy uprawiany był początkowo jako warzywo ogrodowe oraz na paszę dla zwierząt. Cukier został wyprodukowany eksperymentalnie z buraka w Niemczech w 1747 roku przez chemika Andreasa Marggrafa.
W klimacie umiarkowanym burak cukrowy jest jedynym gatunkiem dostarczającym surowiec do produkcji cukru. W klimacie tropikalnym i zwrotnikowym cukier wytwarza się z trzciny cukrowej. Cukier występuje w buraku w korzeniu, a w trzcinie cukrowej w łodydze.
Znaczenie międzyplonów
Głównym nawozem naturalnym stosowanym pod buraka cukrowego jest obornik, coraz częściej wykorzystuje się także: gnojówkę, gnojowicę, komposty. Natomiast w gospodarstwach bez produkcji zwierzęcej, tradycyjne nawozy organiczne zastępowane są innymi produktami: słomą zbóż czy międzyplonami.
Zmniejszający się stan pogłowia zwierząt gospodarskich powoduje coraz większe niedobory obornika i innych nawozów organicznych. Aby utrzymać wysoką produktywność stanowiska, pod buraki cukrowe poszukuje się innych źródeł substancji organicznej.
W gospodarstwach o dużym udziale w strukturze zasiewów zbóż oraz buraka tym źródłem mogą być rośliny międzyplonowe. Wobec braku nawozów odzwierzęcych w gospodarstwach, gdzie wzrosła koncentracja uprawy buraka cukrowego zalecana jest m.in. uprawa międzyplonów ścierniskowych i międzyplonów wsiewek z przeznaczeniem na zielony nawóz, jak również przyorywanie słomy.
Międzyplony można przyorywać jako nawóz w całości lub w formie resztek pożniwnych. Spełniają one wiele ważnych funkcji dla siedliska glebowego i buraka cukrowego:
- wytwarzają dodatkowy plon masy organicznej, która może być wykorzystana na paszę, nawóz lub na mulcz;
- chronią glebę przed erozją wietrzną i wodną, wymyciem składników pokarmowych, zwłaszcza azotu;
- umiejętnie dobrane i dobrze plonujące międzyplony poprawiają zdrowotność roli i roślin oraz ograniczają zachwaszczenie pól;
- uaktywniają działalność mikroorganizmów glebowych;
- wzbogacają glebę w substancję organiczną i składniki pokarmowe, które są udostępniane stopniowo roślinom następczym w czasie mineralizacji masy organicznej;
- poprawiają stan kultury roli, głównie jej strukturę.

W nawożeniu buraka cukrowego może być również stosowana biomasa międzyplonów z traw (życicy wielokwiatowej, życicy westerwoldzkiej, życicy trwałej, kupkówki pospolitej, stokłosy uniolowatej) oraz biomasa roślin motylkowatych z trawami (np. koniczyny czerwonej z życicą wielokwiatową, lucerny chmielowej z życicą westerwoldzką). Trawy w porównaniu z roślinami motylkowatymi są bardziej tolerancyjne na zacienienie, okresowe niedobory wody, herbicydy i ugniatanie roli podczas wspólnego okresu wegetacji z roślinami ochronnymi.
Międzyplony ścierniskowe
Z roślin motylkowatych w międzyplonach ścierniskowych mogą być uprawiane: groch siewny (odmiany pastewne), wyka siewna, wyka kosmata, łubin żółty, łubin wąskolistny, seradela, bobik. Są to rośliny o dość drogich nasionach, wolno wschodzące, o małej dynamice wzrostu, wymagające wczesnego siewu (trzecia dekada lipca) i długiego okresu wegetacji (70-90 dni) by mogły wytworzyć znaczną biomasę. Ponadto wymagają one wilgotnej gleby, ciepła i są mało odporne na przymrozki. Z wyżej wymienionych względów rośliny motylkowate są rzadko uprawiane w międzyplonach ścierniskowych z przeznaczeniem na zielony nawóz pod buraki cukrowe.
Spośród roślin niemotylkowatych uprawianych w międzyplonie ścierniskowym cenione są gatunki szybko wschodzące i przyrastające, dobrze zacieniające rolę, dające dużą masę organiczną, która łatwo ulega rozkładowi w okresie od przyorania do siewu nasion buraka i krótkim okresie wegetacji (60-80 dni), takie jak: gorczyca biała, rzodkiew oleista, rzepa ścierniskowa, facelia błękitna, perko, słonecznik pastewny. Są one bardzo odporne na suszę i niskie temperatury, mniej wymagające co do gleby i jej uprawy.

Materiał siewny gorczycy jest relatywnie tani i zachowuje wysoką zdolność kiełkowania nawet po wieloletnim przechowywaniu. Rzodkiew oleista posiada trochę większe wymagania pod względem jakości gleby i jej zasobów wilgoci, ale plonuje wyżej od gorczycy i bywa skuteczniejsza przy zwalczaniu nicieni. Ujemną cechą roślin krzyżowych jest to, że są one żywicielami mątwika burakowego. Dlatego w rejonach o dużej koncentracji uprawy buraka i rzepaku, jak również na glebach z objawami występowania mątwika burakowego należy stosować odmiany gorczycy białej oraz rzodkwi oleistej o działaniu antymątwikowym.
Co gwarantuje udany plon?
O powodzeniu uprawy międzyplonu ścierniskowego decyduje przede wszystkim ilość i rozkład opadów i temperatur. Uwzględniając te czynniki wydzielono na terenie kraju 4 rejony uprawy międzyplonów ścierniskowych. W rejonie I (południowy pas Polski: Lublin-Kraków-Wrocław-Zielona Góra) można uzyskać wysokie i mało zawodne plony zielonej masy.
W rejonie II (południowa część centralnej Polski) plony zielonki są już niższe i zawodniejsze; w rejonie III (północna część centralnej Polski) występują duże wahania w plonowaniu międzyplonów, a w lata suche często nie udają się. Rejon IV (województwa północne i podgórze) najmniej nadają się do uprawy międzyplonów z powodu opóźnionych żniw i wcześnie występujących przymrozków. Drugim ważnym czynnikiem warunkującym udanie się międzyplonu ścierniskowego jest jego nawożenie mineralne. Określając potrzeby nawozowe rośliny międzyplonowej trzeba brać pod uwagę zawartość składników pokarmowych w glebie.
Wartość nawozowa międzyplonu zależy od gatunku zastosowanej rośliny, ilości wytworzonej i przyoranej masy organicznej, jej składu chemicznego, ilości zawartych w biomasie składników pokarmowych oraz terminu przeorania. Znaczenie ma również głębokość korzenienia się rośliny międzyplonowej. Zastosowanie jako międzyplonu rośliny głęboko korzeniącej się sprzyja rozwojowi korzeni buraka cukrowego i lepszemu wykorzystaniu oraz nagromadzeniu składników pokarmowych.
Nawozy zielone z międzyplonów wsiewek i międzyplonów ścierniskowych, przy odpowiednim doborze roślin mogą w znacznym stopniu przyczynić się do podniesienia plonów buraka cukrowego, bez obniżenia jakości korzeni. Rozpowszechnienie uprawy międzyplonów wsiewek i międzyplonów ścierniskowych z przeznaczeniem na zielony nawóz powinno być realizowane zwłaszcza w gospodarstwach rolnych uprawiających burak cukrowy, a nie dysponujących dostateczną ilością obornika.
Źródło: Andrzej Pączkowski, Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego, www.kpodr.pl, fot. sxc.hu
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz